1. Hành vi thao túng thị trường chứng khoán là gì?
Thị trường chứng khoán là kênh huy động nguồn vốn lớn của các công ty hiện nay, tuy nhiên, vẫn tồn tại nhiều đối tượng thực hiện những hành vi thu lợi bất chính từ thị trường chứng khoán, trong đó có hành vi thao túng thị trường chứng khoán. Theo khoản 1 Điều 3 Nghị định 156/2020/NĐ-CP quy định về khái niệm thao túng thị trường chứng khoán:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
2. “Thao túng thị trường chứng khoán” là việc thực hiện hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán quy định tại khoản 3 Điều 12 Luật Chứng khoán, gồm một, một số hoặc tất cả các hành vi dưới đây:
a) Sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch của mình hoặc của người khác hoặc thông đồng liên tục mua, bán chứng khoán nhằm tạo ra cung, cầu giả tạo;
b) Đặt lệnh mua và bán cùng loại chứng khoán trong cùng ngày giao dịch hoặc thông đồng với nhau giao dịch mua, bán chứng khoán mà không dẫn đến chuyển nhượng thực sự quyền sở hữu hoặc quyền sở hữu chỉ luân chuyển giữa các thành viên trong nhóm nhằm tạo giá chứng khoán, cung cầu giả tạo;
c) Liên tục mua hoặc bán chứng khoán với khối lượng chi phối vào thời điểm mở cửa hoặc đóng cửa thị trường nhằm tạo ra mức giá đóng cửa hoặc giá mở cửa mới cho loại chứng khoán đó trên thị trường;
d) Giao dịch chứng khoán bằng hình thức cấu kết, lôi kéo người khác liên tục đặt lệnh mua, bán chứng khoán gây ảnh hưởng lớn đến cung cầu và giá chứng khoán, thao túng giá chứng khoán;
đ) Đưa ra ý kiến một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua phương tiện thông tin đại chúng về một loại chứng khoán, về tổ chức phát hành chứng khoán nhằm tạo ảnh hưởng đến giá của loại chứng khoán đó sau khi đã thực hiện giao dịch và nắm giữ vị thế đối với loại chứng khoán đó;
e) Sử dụng các phương thức hoặc thực hiện các hành vi giao dịch khác hoặc kết hợp tung tin đồn sai sự thật, cung cấp thông tin sai lệch ra công chúng để tạo cung cầu giả tạo, thao túng giá chứng khoán.
Có thể thấy rằng, bản chất của việc thao túng thị trường chứng khoán đó là việc tạo ra cung cầu giả tạo, tạo giá chứng khoán trên thị trường chứng khoán nhằm trục lợi.
2. Thao túng thị trường chứng khoán với mức độ nào thì sẽ bị phạt tù?
2.1. Đối với cá nhân
– Theo quy định tại khoản 1 Điều 211 Bộ luật Hình sự 2015, người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây mà có thu lợi bất chính từ 500.000.000 đồng đến 1.500.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại cho nhà đầu tư từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 2.000.000.000 đồng hoặc bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
+ Sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch của mình hoặc của người khác hoặc thông đồng với nhau liên tục mua, bán chứng khoán nhằm tạo ra cung, cầu giả tạo;
+ Thông đồng với người khác đặt lệnh mua và bán cùng loại chứng khoán trong cùng ngày giao dịch hoặc thông đồng với nhau giao dịch mua bán chứng khoán mà không dẫn đến chuyển nhượng thực sự quyền sở hữu hoặc quyền sở hữu chỉ luân chuyển giữa các thành viên trong nhóm nhằm tạo giá chứng khoán, cung cầu giả tạo;
+ Liên tục mua hoặc bán chứng khoán với khối lượng chi phối vào thời điểm mở cửa hoặc đóng cửa thị trường nhằm tạo ra mức giá đóng cửa hoặc giá mở cửa mới cho loại chứng khoán đó trên thị trường;
+ Giao dịch chứng khoán bằng hình thức cấu kết, lôi kéo người khác liên tục đặt lệnh mua, bán chứng khoán gây ảnh hưởng lớn đến cung cầu và giá chứng khoán, thao túng giá chứng khoán;
+ Đưa ra ý kiến một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua phương tiện thông tin đại chúng về một loại chứng khoán, về tổ chức phát hành chứng khoán nhằm tạo ảnh hưởng đến giá của loại chứng khoán đó sau khi đã thực hiện giao dịch và nắm giữ vị thế đối với loại chứng khoán đó;
+ Sử dụng các phương thức hoặc thực hiện các hành vi giao dịch khác để tạo cung cầu giả tạo, thao túng giá chứng khoán.
– Theo khoản 2 Điều 211 Bộ luật Hình sự 2015, đối với cá nhân thực hiện các hành vi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 2.000.000.000 đồng đến 4.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
+ Có tổ chức;
+ Thu lợi bất chính 1.500.000.000 đồng trở lên;
+ Gây thiệt hại cho nhà đầu tư 3.000.000.000 đồng trở lên;
+ Tái phạm nguy hiểm.
Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 250.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
2.2. Đối với pháp nhân thương mại
Theo khoản 4 Điều 211 Bộ luật Hình sự 2015, pháp nhân thương mại phạm tội thao túng thị trường chứng khoán thì bị phạt như sau:
– Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 211 Bộ luật Hình sự 2015 thì bị phạt tiền từ 2.000.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng;
– Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 211 Bộ luật Hình sự 2015 thì bị phạt tiền từ 5.000.000.000 đồng đến 10.000.000.000 đồng;
– Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại Điều 79 Bộ luật Hình sự 2015 về những trường hợp đình chỉ vĩnh viễn thì bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn;
Bên cạnh đó, pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 2.000.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định từ 01 năm đến 03 năm hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.
Tóm lại, mức phạt tù thấp nhất được áp dụng với cá nhân phạm tội thao túng thị trường chứng khoán là 06 tháng và mức cao nhất là 07 năm. Cá nhân thực hiện hành vi thao túng thị trường chứng khoán mà thu lợi bất chính từ 500.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại cho nhà đầu tư khác từ 1.000.000.000 đồng thì có thể bị phạt tù.
